Acute peritoneale dialyse

Je dokter heeft vastgesteld dat je nieren (tijdelijk) niet goed werken. Daarom heb je een behandeling in het ziekenhuis nodig: peritoneale dialyse. Dat is een behandeling waarbij een machine de werking van jouw nieren gedeeltelijk overneemt. Voor de behandeling ‘peritoneale dialyse’ wordt vaak de afkorting PD gebruikt of het woord buikdialyse of buikspoeling.

Je nieren uitklapper, klik om te openen

Een nier is ongeveer zo groot als je eigen vuist. Je hebt er twee. Ze zitten aan de achterkant in je buik. Links en rechts van je wervelkolom. Zet je handen maar eens in je zij met je duimen naar voren. Onder die plek zitten je nieren.

Wat doen je nieren? Ze werken als een soort zeef. Al je bloed stroomt er doorheen. Je nieren filteren je bloed schoon.

In je bloed zitten voedingsstoffen, maar ook afvalstoffen. Je nieren halen die afvalstoffen eruit. Ook halen ze het vocht uit je lichaam dat je niet nodig hebt. Dit vocht en de afvalstoffen vormen samen je urine/plas.

Teveel afvalstoffen in je bloed is niet goed. Teveel of te weinig vocht is ook niet goed. Gezonde nieren zorgen ervoor dat er precies voldoende vocht in je lichaam zit.

Het buikvlies uitklapper, klik om te openen

Je buikwand bestaat uit meerdere lagen. Je kunt het vergelijken met het afpellen van een mandarijntje. Daarbij heb je de oranje buitenkant, een witte binnenlaag en vliesjes om de partjes. Bij de buikwand kom je van buiten naar binnen de volgende lagen tegen:

1. Je huid
2. Een laagje vet
3. Je spieren
4. Je buikvlies

Het buikvlies vormt een soort zak. De ruimte binnen het buikvlies noemen we de buikholte. In je buikholte zitten al je organen zoals: je maag, je lever en je darmen.

Hoe werkt de peritoneale dialyse? uitklapper, klik om te openen

Bij dialyse worden nuttige stoffen en afvalstoffen van elkaar gescheiden. Je buikvlies is een ‘semi-permeabel membraan’. Dat betekent dat het gedeeltelijk doorlaatbaar is. Sommige stoffen gaan er wel doorheen en andere niet. Je kunt het vergelijken met een koffiefilter. De koffiefilter voorkomt dat de gemalen koffie (afvalstof) in de koffie (nuttige stof) terecht komt.

De dialyse vindt dus plaats in je lichaam. Om in je lichaam te kunnen komen heb je een katheter nodig. Dat is een slangetje dat via een opening naast je navel naar je buikholte gaat. Deze opening noemen we de huidpoort. De katheter wordt in je buik geplaatst tijdens een operatie. Hierover kun je meer lezen bij ‘Vóór dat we aan de peritoneale dialyse kunnen beginnen’.

Via de katheter komt een schone vloeistof in je buikholte. We noemen dat ook wel spoelvloeistof of dialysevloeistof. De vloeistof neemt in de buikholte afvalstoffen en extra vocht op. Na een uur of langer (afhankelijk van de afspraken van de dokter) loopt de vloeistof met afvalstoffen weer via de katheter uit je buik, in een opvangzak of container. Zo worden de afvalstoffen en het te veel aan vocht buiten je lichaam gebracht.

Deze behandeling gaat de hele dag en nacht door. Als het beter met je gaat kan het zijn dat het alleen in de nacht nodig is. Het inbrengen en uithalen van de vloeistoffen wordt geregeld door een machine. Die noemen we ook wel de machine of de Claria’.

Vóór dat we aan de peritoneale dialyse kunnen beginnen uitklapper, klik om te openen

Zoals genoemd, komt de vloeistof in je buik via een katheter. Deze brengen we in tijdens een operatie.

De operatie

Het inbrengen van de katheter doen we onder narcose. Narcose wil zeggen dat je gaat “slapen” met behulp van medicijnen. Je voelt dan niks van het inbrengen van de katheter. We noemen dit wel slapen maar het is geen gewone slaap. Als je onder narcose bent kun je niet uit jezelf wakker worden.

De anesthesioloog is de dokter die jou de slaapmedicijnen geeft. Hij zorgt voor jou als je onder narcose bent en hij zorgt ervoor dat je weer wakker wordt als de operatie klaar is. We noemen hem ook wel de slaapdokter.

Een dag voor de operatie of op de dag zelf komt de slaapdokter bij jullie langs. Dat gaat zo:

Ze willen van alles weten over je gezondheid. Bijvoorbeeld:

1. welke ziektes je hebt gehad
2. of je koorts hebt
3. of je verkouden bent

Soms meten ze je gewicht, je lengte, je bloeddruk of je hartslag.

Ze bespreken met jou en je ouders:

1. hoe het gaat als je onder narcose gaat
2. hoe jij het beste de narcose kunt krijgen: met een infuus of met een kapje
3. Wat jou kan helpen als je je vervelend voelt of bang bent

Als je tegen de narcose op ziet of er vragen over hebt, bespreek dat dan met de POS-verpleegkundige of de slaapdokter. Heb jij of hebben je ouders behoefte aan voorbereiding en/of begeleiding dan mag je altijd naar de medisch pedagogisch zorgverlener vragen.

Voor ouders uitklapper, klik om te openen

1. Gebruikt uw kind bloedverdunningsmiddelen? Dan kan het zijn dat uw kind deze al vóór de operatie niet meer mag nemen. Overleg dit met de arts. Liefst voor de opnamedag.
2. Gebruikt uw kind insuline? Dan raden we u aan om met de arts te overleggen. Misschien is het beter de dosis aan te passen.
3. Is uw kind allergisch, bijvoorbeeld voor pleisters of bepaalde medicijnen? Meld dit dan altijd.
4. Gebruikt uw kind prednison? Overleg dan met de arts. Voor een operatie is een stressdosering nodig.

De operatiedag uitklapper, klik om te openen

In de folder “Narcose” lees je hoe het gaat als je onder narcose gaat. Je leest daar ook hoe het gaat op de dag dat de ingreep plaats vindt. Voor alle duidelijkheid vertellen we het hier nog een keer in het kort:

Anders eten en minder drinken

Je mag ’s ochtends niet meer eten en maar beperkt drinken. Voor de laatste informatie hierover kijk je op https://www.hetwkz.nl/nl/operatie-ingreep-onderzoek-onder-anesthesie

Op de verpleegafdeling

1. Als je wilt kun je de voorbereidingsspullen nog een keer bekijken.
2. Je krijgt een operatiejasje aan en een naambandje om.
3. Misschien krijg je een drankje, pilletje of zetpil.
4. Als je aan de beurt bent, rijd je met je bed naar de wachtruimte(holding) bij de operatiekamer. Je ouders gaan met je mee.

In de holding

Eén van je ouders en de medisch pedagogisch zorgverlener of verpleegkundige doen de verplichte operatiekleding aan en zetten een speciale muts op.

1. De medewerkers van de operatiekamer (ook met operatiekleding en een muts) komen jullie ophalen. Ze stellen nog wat vragen aan jou en je ouders.
2. samen gaan jullie naar de operatiekamer.

In de operatiekamer

1. Je gaat op de operatietafel liggen of zitten.
2. Je krijgt een plakker met daarin een klein lampje op je vinger of teen geplakt.
3. Je krijgt drie monitor-stickers op je borst geplakt.
4. Je krijgt de narcose met een kapje of een infuus.
5. Als je slaapt gaat je vader of moeder terug naar de afdeling.
6. De dokter doet de operatie.

In de uitslaapkamer

1. Je ligt weer in je eigen bed als je wakker wordt.
2. Eén van je ouders mag bij je komen zitten.
3. Je hebt nog steeds de monitor-stickers, het lampje op je vinger.
4. Je hebt een verband om je buik. onder dat verband komt de katheter naar buiten.
5. Je hebt een infuus in je hand.
6. Als je goed wakker bent, rijden we je met bed en al weer naar de afdeling.

In het ziekenhuis dialyseren uitklapper, klik om te openen

Het dialyseren start direct na de operatie als je op de verpleegafdeling terug bent. de PD-verpleegkundige komt de verpleegkundige van de afdeling in het WKZ helpen om het dialyse apparaat (Claria) aan te sluiten. Zij werkt niet vast op een afdeling in het WKZ gebouw maar komt speciaal voor de PD naar jou.

De verpleegkundige van de afdeling doet alle andere dingen die nodig zijn om jou te verzorgen of te helpen. Zij schrijft bijvoorbeeld precies op wat je drinkt, of wat je plast en wat de machine aan vocht onttrekt. Dit noemen we de vochtbalans bijhouden.

We willen voorkomen dat jij een buikvliesontsteking (= een infectie in de buikholte) krijgt. Daarom is het belangrijk dat de plek waar de katheter in je buik gaat, dit noemen we de ‘huidpoort’, altijd schoon is en er verzorgd uitziet. Om infectie te voorkomen krijg je antibioticazalf rond de huidpoort en plakken we de huidpoort af met een speciale pleister. In het begin kan het verzorgen van de huidpoort wat gevoelig zijn. We zorgen er met elkaar voor dat je er zo min mogelijk last van hebt.

Eerst dialyseer je met kleine hoeveelheden spoelvloeistof om je buikholte te laten wennen aan de spoelvloeistof. Langzaamaan wordt dat steeds meer tot we de hoeveelheid bereikt hebben die voor jou goed is.

Wat doet de PD-verpleegkundige?

Zij komt na de operatie het dialyse-apparaat aansluiten en instellen. Dat gaat als volgt:

1. Ze maakt haar handen schoon en doet een mondkapje voor.
2. Ook jij moet een mondkapje voor bij het aan en afsluiten.
3. De PD-verpleegkundige sluit een verlenglijntje aan op de katheter.
4. Ze stelt de machine in en bouwt de machine op met de vloeistoffen die ze moet gebruiken van de dokter.
5. Ze sluit jou aan de machine aan, dit doet ze door de katheter in je buik aan te sluiten op de aansluitset van de machine.
6. Eerst laat ze een hoeveelheid vloeistof in je buik inlopen. De dokter heeft afgesproken hoeveel. We noemen dit een inloop. Direct daarna laten we deze vloeistof weer uit je buik lopen. We noemen dit een uitloop. We kijken dan naar de kleur van de uitloop: is deze helder of is deze roze van kleur? Is de uitloop te roze van kleur dan doen we nog een keer een inloop en direct een uitloop. Wij noemen dit een snelle wissel. Als het nodig is worden er meerdere snelle wissels gedaan.
7. Daarna gaan we echt beginnen met de inloop van de vloeistof, deze blijft dan voor langere tijd in je buik zitten minimaal een uur, maar kan ook langer afhankelijk van wat de dokter heeft afgesproken.
8. Je blijft 24 uur per dag aangesloten aan de machine.
9. Als je aangesloten bent aan de machine kun je niet meer van je bed af of je kamer uit.
10. De machine doet z’n werk: afvalstoffen en/ of teveel aan vocht uit je lichaam halen.
11. De machine kan alarmen geven. Als er bijvoorbeeld een knik in de slang komt of de uitloop is niet voldoende dan geeft de machine dit aan met een piep. De verpleegkundige komt dan bij je om dit te verhelpen.

Wat mag wel en wat mag niet? uitklapper, klik om te openen

Het is belangrijk dat de katheter goed vast gaat zitten en de huidpoort goed geneest. Daarom moet je de eerste week na de operatie zoveel mogelijk bedrust houden. Het gaat er vooral om dat je lichaam niet ‘knikt’ dus niet voorover buigen en rechtop zitten. Vraag maar aan de verpleegkundige wat de beste houding is. Overleg ook hoe en op welke momenten je naar de WC mag gaan.

Leefregels kort na plaatsen PD katheter:

1. De PD-verpleegkundige vertelt je als ze de huidpoort heeft bekeken wanneer je weer mag douchen en hoelang.
2. Je mag niet tillen, stoeien en sporten. Er mag geen druk op je buik komen.

Leefregels op lange termijn

1. Je mag wel douchen maar niet in bad. Tenzij de PD verpleegkundige zegt dat het mag en je daarvoor speciale pleisters geeft.
2. Doe je aan sport? De eerste zes weken mag je niet sporten. Vraag daarna aan de PD-verpleegkundige wat er wel of niet mag en wat je kunt doen om te blijven sporten.
3. Als de katheter goed is ingegroeid en de huidpoort er goed uitziet, mag je na overleg met de PD-verpleegkundige zwemmen. Je krijgt dan een speciale pleister.
4. Zwemmen in stilstaand water, in een bubbelbad of een warm bad mag nooit.

Bijwerkingen uitklapper, klik om te openen

Mogelijke bijwerkingen van de peritoneale dialyse

In het begin moet je buik wennen aan de behandeling. Het kan zijn dat de in- en uitloop een raar, ongemakkelijk gevoel geven. Als de dialysevloeistof in je buik zit, kun je een beetje een bollere buik hebben. Als je buik vol is dan kan het zijn dat je wat minder trek in eten hebt.

Mogelijke bijwerkingen van de narcose

Tijdens een narcose krijg je een buisje in je keel, dat helpt om te ademen. Soms heb je daardoor wat keelpijn of klinkt je stem wat anders als je wakker wordt. Dat gaat na een poosje weer over. Door de slaapmedicijnen kun je wat misselijk zijn of moet je overgeven. Je kunt hiervoor medicijnen krijgen van de verpleegkundige in de uitslaapkamer of op de afdeling.

Soms kan het even duren voordat je je weer helemaal de oude voelt. Dit is normaal.

Complicaties uitklapper, klik om te openen

Buikvliesontsteking

Peritoneale dialyse kan een aantal problemen met zich meebrengen. Een buikvliesontsteking is één van de meest voorkomende. Een buikvliesontsteking is een infectie in de buikholte.

Meestal is een bacterie de oorzaak:

1. huidbacteriën die bij wisselingen in de buikholte terecht komen
2. bacteriën uit een ontstoken huidpoort die in de buikholte komen
3. heel soms: bacteriën die via de darmwand een infectie van het buikvlies veroorzaken

Het is van groot belang om tijdens wisselingen zo schoon mogelijk te werken. De eerste verschijnselen die kunnen duiden op een buikvliesontsteking zijn:

1. troebele spoelvloeistof
2. buikpijn
3. obstipatie (een paar dagen niet kunnen poepen)
4. koorts
5. overgeven en misselijkheid

De katheter

Soms is de ligging van de katheter niet goed, dan kan de dialysevloeistof niet goed in- of uitlopen. Het kan helpen om een andere houding aan te nemen tijdens het spoelen. Ook kan de katheter klem komen te zitten doordat je darmen verstopt zijn, dan poep je minder vaak of een tijd niet. Dan zorgen we dat deze verstopping opgeheven wordt. Als dat allemaal niet helpt, kan het nodig zijn dat je een nieuwe katheter krijgt.

De huidpoort

De huidpoort kan geïrriteerd of ontstoken raken. Deze ziet er dan rood en gezwollen uit. Meestal komt dit om dat de katheter wat op en neer schuift. Het is belangrijk om de katheter goed vast te plakken op de huid. Antibacteriële zalf op de huidpoort kan infecties voorkomen.

Als de plek rood blijft en er zwelling op komt, kan er sprake zijn van een ontsteking. De dokter beoordeelt dan of je daar medicijnen (antibiotica) voor krijgt.

Lekkage

Lekkage kan op twee manieren voorkomen:

1. Als de katheter niet goed in de buikwand is vastgegroeid, kan er spoelvloeistof langs de katheter lekken.
2. Er lekt vloeistof vanuit de buikholte naar het weefsel vlak onder de huid. Er komt dan een breukje in de buikwand. Dit ziet eruit als een kleine zwelling.

Bij een breukje is het soms nodig om tijdelijk te stoppen met de peritoneale dialyse en over te stappen op een andere vorm van dialyse: hemodialyse. Meestal herstelt het breukje dan vanzelf. Soms is het nodig om de breuk met een operatie te herstellen.

Mogelijke complicaties van de narcose

Ernstige complicaties door de narcose komen tegenwoordig nog maar heel weinig voor.

Heb je nog vragen?

1. Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent.
2. Voor vragen over peritoneale dialyse kun je bellen met de dialyse-afdeling 088-7553435. Na sluitingstijd krijg je een antwoordapparaat met een keuzemenu bij spoed.
3. Voor andere vragen of advies kun je contact opnemen met de medisch pedagogische zorg: Medische pedagogische zorg - Het WKZ

Je ouders kunnen deze nummers ook bellen.

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.